چک چک/سید علی میر افضلی

دیشب باران قرار با پنجره داشت

روبوسیِ آبدار با پنجره داشت

یک‌ریز به گوش پنجره پچ پچ کرد

چک چک چک چک... چکار با پنجره داشت؟

قیصر امین‌پور

درگذشته 1386 ش.

●

در مطلب قبلی، در مورد «دلالت موسیقایی ساختار آوایی کلمات» سخن گفتیم. این تعبیر، از دکتر شفیعی کدکنی در کتاب ارزشمند «موسیقی شعر» است که من آن را با اندکی توسّع معنایی به‌کار گرفته‌ام. این اصطلاح، اشاره به یکی از جوانب موسیقی کلمات دارد که در آن، ساختار آوایی کلمه، علاوه بر نقش معنایی و رسانگی خویش، از رهگذر مجموعه‌ای از اصوات، مفهوم مورد نظر خویش را ابلاغ می‌کند.  در دوران امروز اگر بخواهیم از رباعی شاخصی یاد کنیم که به خوبی از این امکان بهره بُرده و آن را به یک سطح برجسته رسانده، بی شک همین رباعی مرحوم قیصر امین‌پور است. تکرار «چک چک» در مصراع چهارم، علاوه بر تداعی باران یک‌ریز، با جزء اول کلمۀ «چکار» هم متناسب افتاده و سؤال شعر را برجسته کرده است. ضمن اینکه واج‌آرایی پ/ چ/ ج در رباعی، آن حس پچ‌پچه را به خوبی القاء می‌کند.

●

چندی است که سخت از خودم لبریزم

آن‌گونه که باید از خودم بگریزم

انگار که شیر آبِ هرزی هستم

چک چک چک چک به پای خود می‌ریزم.

..

مرگ آمد و در سکوت و بی رؤیایی

چمباتمه زد در وسط تنهایی

تنهایی من پُر است از ساعت پنج

پس کی کی کی کی کی کی می‌آیی؟

جلیل صفربیگی

●

منبع:

دستور زبان عشق، ص 89؛ موسیقی شعر، ص 315 ـ 322؛ الیمایس، ص 22، 52

●●

"چهار خطی"

https://telegram.me/Xatt4