گزیده غزلیات شمس /محمد رضا شفیعی کدکنی

این استاد پیشکسوت ادبیات فارسی سال ۱۳۴۷ کتاب مذکور را که در بردارنده گزیده ای از غزلیات مولانا به شمار می آید منتشر کرد. آن طور که شفیعی کدکنی در مقدمه کتاب آورده، ۴۶۶ غزلی که از مولانا در این کتاب آمده از میان ۳ هزار و ۲۲۹ شعری جمع آوری شده که پیش تر به تصحیح زنده یاد بدیع الزمان فروزانفر در دیوان شمس آمده بود. اگر علاقه مند به مطالعه تصحیح مذکور هم باشید جالب است که بدانید طی هشت سال و در محدوده سال های ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۴ در قالب ۱۰ مجلد از سوی دانشگاه تهران وارد چرخه نشر شده است.

اما شفیعی در توضیح چرایی انتخاب این غزل ها تاکید کرده تلاش داشته بیشتر آنهایی را در قالب این کتاب پیش روی مخاطبان بگذارد که از نظر پیوند عاطفی و زمینه احساسی در یکی از اقالیم ذهن مولانا درخشش بیشتری یافته اند. از سوی دیگر او به دنبال غزل هایی رفته که از منظر موسیقایی و آهنگ هم اثرگذاری و تشخص بیشتری دارند.

«گزیده غزلیات شمس» شفیعی کدکنی

هر چند که این تنها معیارهای های شفیعی کدکنی برای انتخاب غزل های این مجموعه نیست؛ برای اطلاع از دیگر دلایل آن می توانید مقدمه کتاب مذکور را هم بخوانید. شفیعی کدکنی یکی از مهم ترین ویژگی های تمایز دیوان شمس با دیگر مجموعه های شعر فارسی را گستردگی واژگان می داند و اینکه مولانا هیچگاه خود را از نظر وسعت دامنه معانی محدود نکرده است. اما آنهایی که آشنایی چندانی با ادبیات کلاسیک ندارند و به تازگی در این وادی قدم گذاشته اند خوب است بدانند که دیوان شمس تبریزی یا دیوان کبیر در بردارنده غزل ها، رباعی ها و ترجیع بندهای مولاناست. از آنجایی که مولانا بخش اعظم این غزل ها را خطاب به شمس سروده بعدها از آن با عنوان دیوان شمس تبریزی یاد شد.

بیشتر بدانید : مولانا : خاموش پرگفتار

آخرین و کامل ترین چاپ های این دیوان منسوب به زنده یاد فروزانفر است که با بهره گیری از ۱۲ نسخه قدیمی و مهم در قالب ۱۰ جلد منتشر شده است. با گذشت نیم قرن از درگذشت فروزانفر، او همچنان از شاخص ترین مولوی پژوهان کشورمان به شمار می آید. این ادیب و پژوهشگر بیش از چهل سال تحقیقات ادبی و عرفانی پیرامون مولوی و آثار به جای مانده از او صرف کرد و همین مساله نامش را در تاریخ زبان و ادبیات فارسی معاصر ماندگار کرد. نکته جالب توجه درباره تصحیح زنده یاد فروزانفر از دیوان شمس به نگاه انتقادی او بازمی گردد که آثار محققان بعدی به شکل مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر تصحیح فروزانفر نوشته شده اند.

اما نکته قابل توجه درباره محمدرضا شفیعی کدکنی این است که او از جمله منتقدان تصحیح زنده یاد فروزانفر است که به این مساله در مقدمه نخستین چاپ گزیده خود از غزلیات شمس در اواخر دهه چهل اشاره و حتی تاکید کرده که انجام تصحیح دیگری از آن ضروری ست. آن طور که منتقدان ادبی می گویند چاپ دوجلدی توفیق سبحانی را هم می توان از معتبرترین این تصحیح ها دانست که هجده سال قبل منتشر شده است.