﮵ں﮹ارسى ا ﮳ر﮳را ﮴ ه است و ﮳ازی و معاس﮶ ﮴رادف ع﮲ر﮲ ل س﮶ عر، عس﮶ قم
﮲
﮵ں آمده که: ع﮲ر﮲ ل اسم مع﮲ازله﮲﮲ون ح﮹﮲﮵ر س﮶ ده است. درکس﮶ اف اصطالحات ال﮳﮴ع ﮲ه﮴را سُ روده، سَ رْ واد و
﮲
﮵ه﮲﮴ا ﮴حد دروزن و﮲د م﮴ى ح﮹﮵ا﮳﮳ارت است از ا﮲ان و دراصطالح س﮶ُ عرا ع﮳ا ز﮴ں﮲ُ﮲ى سح﮲ ںک﮳ه مع است
﮲
﮲
﮴داول و﮵ت م﮳ ﮲ر﮲ ده﮹ا ﮴اح ﮲﮹﮵ں﮳ ﮵ات﮳﮴عداد ا ً﮳اس﮶ د و حدودا (﮲ ى﮴﮵ه (م﮲﮴ا ﮵ات هم﮳﮵ت اول آن ا﮳ که
﮲
) ﮵د. دراتیمولوژی﮲ما ﮲ش﮵ر﮲﮴الِ بس﮶ عرِ ع﮲ر﮲ ل ک﮵ات را هم در﮳﮵ں ا﮴ر از ا ﮵س﮶﮳ ح است اما س﮶ اعر می تواند ﮵را
﮲
ى» آمده﮲دک﮵س﮲ى اصلى آن «ر﮳ى است و مع﮵س﮶ ه عر﮳ا ر ﮴ت واژه-واژه ها) ع﮲ر﮲ ل واژه ای﮵﮴﮲اسى ح ﮵س﮶ ه س﮶ر
﮲ ى﮵﮴عار﮲ها در﮴ ﮲ارسى آن ﮵ست و معادل﮲ ﮳رای ع﮲ر﮲ ل مرسوم ﮲امى
﮵ں﮲﮵ای س﮶ عر ح﮹﮲﮴ه درد﮳است که ال
﮲
﮵ان است. درمعح﮳ م﮵ان و س﮶ ا﮲ما ﮲ان﮴ ه و وصف ز ﮵دن، معاس﮶﮳ت ورز﮲ى، مح﮵ت کردن ازح﮳ واح﮹ ون: ح
﮳ا رم س﮶ دن﮴ران و «سرک﮹سران و دح﮲ وی ﮴ک﮲﮲ى: ک﮳ه مع ﮵م واژه ی ع﮲ر﮲ ل﮴ د﮳ى المصطلحات اللع﮲ ه العر
ر﮳ ﮲امع
﮵ں﮳ه هم ﮵ر﮲﮲ ﮴ع﮲ر﮲ ل ﮲ان» و﮳ا ز﮴ں﮲﮲ى «سح﮲ ںک﮳ه مع مع﮲ازله
﮲
﮲
﮲
﮵ں﮲﮲ا س﮶ ده است و همح﮹﮲ان» معز
.﮴ه است﮲ر
﮲
ر ح﮹ ه سُ رود هم دارای﮲موده که اک ﮵ان﮳ ﮳رای ع﮲ر﮲ ل ﮲ارسى ﮳ى﮵﮴ ر﮴ ﮵سا واژه ی سُ رود را معادل﮵روس س﮶ مس
﮲ده می شده است اما هر سُ رود و آوازی را همکم آواز ح﮲ وا
﮵ا دسِ ت ﮴ ى﮵﮳ا موس ﮳وده و ﮲ه﮴ا ﮲ى عاس﮶مص﮲ مو
﮳ان﮵ں ز﮲ه دارد که ا﮴ا ﮲ى عاس﮶﮳ا﮵د. ع﮲ر﮲ ل ز﮲ام ﮵ا مع﮲ازله ﮲می توان ع﮲ر﮲ ل ﮵روز﮴ى ددرح﮳ هان امروز و ح
﮲
﮳ا ﮴الب های ع﮲ر﮲ ل امروز می توان﮳ه طوری که در ﮲دازی س﮶ ده﮹وست ان دح﮹ار﮵ر م﮵﮴ع﮲ ﮵رِزمان و﮳راساِ س س
﮴ى، سیاس﮹رس﮵هں﮴ى، م﮴ماعى، اح﮲ ال﮲اسى، اح﮳ ﮲اح﮲ت س﮶ ﮲ى، س﮶﮲ا﮴ماعى، عر﮵ى اح﮳﮵ه) ها﮴م (درون ما
﮲
نى زمان و م﮲دِک﮳ا رو﮳ِ ط﮴﮳ان ع﮲ر﮲ ل، مر﮲ِ د ز﮵ں رو﮴صادم داس﮶ ت که ا ،﮴راص﮲ ى﮴ادی – اع﮴﮲﮴ادی و ا﮴﮲ی، ا
﮲
﮳ه ح﮳ای ع﮲ر﮲ ل ﮴ رن س﮶ س﮶ م هح﮳ ری ﮳ل از﮴ ﮴ا ﮲س﮶ ان می دهد که ﮲ر ع﮲ر﮲ ل﮵﮲ ح ژا﮴ار .﮵ر و سلوک است﮵م درس﮴لو ا
﮲ها ع﮲ر﮲لى محسوب می شده که﮴ ﮴ه و ﮲داس﮶ ﮴ ل﮴﮴ى مح﮳ر﮲ ا و مس﮵﮵ت و ماه﮴ه هو﮳﮳وده که ال ﮴داول﮴ع﮲ر﮲ ل م
﮴دای﮳﮴ع﮲ر﮲ ل که معموالً درا ﮵ب و﮲س ،﮵ب﮳ ﮴س﮶ ﮳ه ﮵ر﮲﮲ ﮳ى﮵ات عر﮳﮵ده می آمده است و دراد﮴ص ﮴دای﮳درا
﮵ان﮳ ِ﮲ظور﮳ه م ﮵ر﮲﮲ ﮵سى ﮲لکا
﮳اِ ن﮲دی و اردو و ز﮴رکى، ه ﮳ان های﮵ده می آمده ع﮲ر﮲ ل می گفته اند و درز﮴ص
.﮲ده می شود﮴ ى ح﮲ وا﮵﮳ا موس هى همراه
رمى رود و ﮳ه ﮲ه﮴ا عاس﮶
﮵ںس﮶ د که﮳ود و ا ل و زوال ﮵ده درحال﮴ص ﮴ب داد که﮲ى ل﮳ه زما ریشه و پیشه ی ع﮲ر﮲ ل را می توان
﮲
.﮵د﮳ه اوج کمال رس ﮵ں آن س﮶ د ور﮲﮵ک﮲د و ح﮳ا﮴ب را﮴ رن س﮶ س﮶ م ع﮵ده را در﮴ص ﮴م ع﮲ر﮲ ل رسمً ا﮲﮴ رن هدر
﮲
﮲ر ع﮲ر﮲ ل﮲ظور اصلى «ممدوح» است ولى درژا﮴ع م﮳رمدح است و دروا ﮲ى﮴﮳﮵ده مو﮲صوع اصلى م﮴صدر
﮳ا معس﮶ وق سح﮲ ں می گوید و راز و وردو ٓ﮵﮳وده و درآح﮲ رِ س﮶ عر ع﮲ر﮲ ل س﮶ اعر اسم ح﮲ ود را م «مو﮲صوع «معس﮶ وق
﮲
﮲ر﮲اح﮹﮵ ﮳ازاری و ﮹َست و ﮳اس﮶ د اما ﮴ماعى﮲ى و اح﮳﮵هى زم ﮵ں معس﮶ وق می تواند﮳ه طوری که ا ﮵از می کند﮲
﮲
﮲ى ذاِ تس﮶ هود) را می طلبد﮵﮳ ﮲وعى آیدتیک (درون ﮲ى است. ع﮲ر﮲ ل﮲ا﮲ى و عرهى هم آسما ﮵ست و﮲2
﮴ا که ﮵ک هم هست﮴﮲و﮲وعى هرم ِ﮴لر﮲ م﮵د و مس﮳سُ را ى ح﮲اطر و ذهں﮳ا آسودک ﮲د آن را﮴وا﮳ ﮴ا که س﮶ اعر
﮲
﮲هو﮳د. ع﮲ر﮲ ل درسه ک﮵ا ﮴وای ع﮲ر﮲ ل دست﮲ رم و مح ﮲ه ی﮲اسا ﮲ت س﮶﮵ر لایه های معر﮳ه ز ﮲د﮴وا﮳ ﮲ده﮵سُ را
﮹ست مدرن) و) ﮳ان﮲ راز ﮵ک و سوم ع﮲ر﮲ لدم﮵ک، دوم ع﮲ر﮲ ل آٔ﮲ح﮲ ست: ع﮲ر﮲ ل آر .﮲ه ح﮳لوه داده است﮲مو ح﮲ ودش را
﮴ه و﮳رح﮳ س ﮲ى﮳ا﮳ا ز ِ﮴ه همراه﮵س﮵لى س﮶ ا﮴ه و س﮶ ما﮵س﮳ا ﮴ه ح﮲ ودش را درس﮶ کلى﮲س﮴وا ﮳ه امروز ﮴ا ﮲هودرهرسه ک
﮳ک﮳ه س ﮲دو﮵ا دار﮹و ﮵ا وو﮵س و ک﮲ى سل﮳ا﮲ارسى ز ﮵ه درس﮶ عر﮲س﮶ ان دهد. ع﮲ر﮲ ل های اول رآمد ﮴ه وح﮲ ح﮳ س
﮵ر که دراصل﮲وری و ط﮲ ه﮲ى، ا﮴ا﮲د ح﮲ا﮲﮲ى ما﮴دا س﮶ اعرا﮳﮴ رن س﮶ س﮶ م، درا﮲د اما در﮲ى سُ روده س﮶ ده اح﮲ راسا
﮵ى و﮲ا﮲د س﮲﮳ه ما ﮲ى﮳عد س﮶ اعرا ﮲د اما﮴الب ع﮲ر﮲ ل سُ رود﮴وح﮳ هى س﮶ عر در
﮳ِ ل﮴ا ﮴عداد ﮲د﮳ود ﮵ده سُ را﮴ص
﮲ ول﮳ه ا ﮲ى رو﮳ک ح﮲ راسا﮴ رن س﮵ں﮵ںس﮶ د که درا﮳ود و ا ﮳ه ع﮲ر﮲ ل ﮴وح﮳ ه اصلی شان ﮲د کهعطار ط﮲ هور کرد
﮲
﮲
﮲ى﮲ا﮲ى عر﮵ا﮳ ﮲ى ح﮹ ون ح﮲ ود ِعطار که﮳ه س﮶ اعرا ﮲د که می توان﮴ى روی آورد﮳ک عرا﮳ه س ذاس﮶ ت و س﮶ اعرانک
﮵ش از﮲مود. سعدی درع﮲ر﮲ ل ها ﮲د، اس﮶ اره﮳ه اوج رسا ﮲ع ع﮲ر﮲ ل را﮴﮲ى روان و مم﮵ا﮳ ﮳ا داس﮶ ت و سعدی که
﮵اِتى و ح﮲دک﮵ر ز﮳ه س ﮲د﮵﮲ رآ
﮵ں﮲مود که ا ﮲اده﮴﮲ هم و ح﮳امع الاطراف اس رآمد و همه ﮳رد ور﮹ر ن واژ
﮲
﮳ه ﮲د که﮳ود ﮲ى﮵ا﮲ ر از ح﮳ مله ع﮲ر﮲ ل سُ را﮲﮵ ﮲ى﮲ظ و ح﮲ واح﮳ وی کرما﮴ه مولوی و حا﮳﮳ود و ال ﮴ه﮵س﮳ا ع﮲ر﮲ ل کمکى
﮲ى ح﮲ ود را﮲ ر روحا﮲ا س﮶ رح س﮳ه طوری که مولا ﮲د﮲مود ﮵اده﮹ ﮳رای ع﮲ر﮲ ل ﮵ک را﮳ر﮲ا ﮲و و ﮴اِ د مں طرحى﮴اع
﮲
﮲ر﮲ ود که می﮴وای ع﮲ر﮲ ل ا﮳اس و مح﮳ه ل ى ح﮲اصى را﮲ک﮲دا﮲د، ر﮲ى ر﮳ا﮳ا ز ﮲ظ﮲مود و حا ﮲عکس﮴ش م﮵ادرع﮲ر﮲ل
.﮲ى دارد﮲ه- روحا﮲ا﮵ک و عار﮴﮲و﮲ى هرم﮳ا﮲ا ز﮵د اما ع﮲ر﮲ ل مولا﮲ام ﮲ه﮲داع﮲ر﮲لش را ر
﮲اِ نتوان عر
﮵ازدهم﮴ رِ ن ﮴ا ﮲هم ﮴ رن ﮵ل﮴ا که دراوا ﮵دا کرد﮹ ﮴داوم ﮴ى﮳ک عرا﮴الِ ب س﮵ان درى ع﮲ر﮲ ل سُ را﮵س﮶ ک﮲د﮵ر اس
﮴ ى﮵﮲﮴و ذار﮵ںک﮲د اما درا﮳ود ش ﮲د و﮴لاش و ک﮲ان در﮴ى همح﮹﮳ک عرا﮳ه س ﮳رای سُ رودِ نع﮲ر﮲ ل س﮶ اعران
﮲
﮳ک﮹ایه ی س ﮲دی س﮶ د. اساس و﮳ک ه﮲ه سازِ ح﮲صور و ط﮲ هورِ س﮵﮳ست ح﮲ ود زم ﮳ں ﮵ں﮲س﮶ د و ا حاصل
﮲
﮲
﮲ای﮶الى، مع﮵ا م ﮳ا س﮶ اهد ﮳عدی ﮵د و درمصراعو ﮳ک ﮴ ول﮳ى مع﮳ود که س﮶ اعر درمصراع اول مطل﮵ں﮲دی اه
﮲
﮵ں که از﮴ا ا ﮵اِ ت ح﮲ ود ادامه داد﮳ه ح ﮴ى﮳رای مد ﮵ر﮲﮲ ﮲دی﮳ک ه﮲د و س﮵ں ک﮵﮳﮴ ﮵ا ﮳ات﮶مصراع اول را ا
﮲
﮲
ّت از﮳ع﮵﮴ ﮳ا ﮲ت که درطى آن، س﮶ُ عرا﮵ا س﮶ ت» ط﮲ هور﮳ازک ﮵ان﮳ه: «ح﮳ ر ِ﮲ى موسوم﮵ا﮵ه ح﮳ ر﮲س﮶ اراواح﮲ ر دوره ی ا
﮳ًا﮵﮴ ر﮴ ﮵ر﮲﮲ ﮲ کری – ﮳ى﮲د اد﮵﮲ رآ
﮵ں﮵دی می سُرودند که ا﮴ى س﮶ عرهای ح﮳ د﮲ى و عرا﮳ک های ح﮲ راساس
.﮵دح﮲ ود رس
﮲
﮳ه اوِ ج ﮴اح﮳ار ﮴ا که دردوره ی ﮳ود ﮵اندرح﮳ ر
﮳ا ﮴ا که ﮳ود ﮵ان﮲اوت درح﮳ ر﮴ر و آراء م﮲﮳ا ا ﮴عدد﮵ان م﮴وسِ طع﮲ر﮲ ل سُ را ى درع﮲ر﮲ ل﮵س﮶ ک﮲د﮵را﮴داوم و س﮵ںا
﮲
﮳ه ﮴وح﮳ ه ﮳ا ﮲ه﮴ا﮹رس ﮵هں﮴د علم کرد و مص﮲ مون های م ﮲وین تر ﮵ى﮳ش مس﮶ روطه خیزش ها﮲س﮶ روع ح﮳
﮲
«﮲ى﮵ش را: «ع﮲ر﮲ ل وط﮲وع سُ را﮵ںس﮶ ت که ا﮴داول ک﮳ود درع﮲ر﮲ ل م ﮳ه وح﮳ ود آمده ﮵طى کهتآن زمان و س﮶ را ِ﮳ا﮲
﮲
﮳ه ر ﮵ک﮵ى د﮴وا﮲ رم و مح ﮳ا ح ع﮲ر﮲ ل ح﮲ ودش را ﮵ ﮵وس﮶ ﮵ما﮲ ﮲داری﮳ه س﮲و ﮵دار س﮶ دن س﮶ عر﮹د ﮳ا ﮲د و﮵د﮲ام
﮵ا «﮲و ﮳ه آن «ع﮲ رل ﮵ح﮳اد س﮶ د که﮵ش ع﮲ر﮲ ل ا﮵ددرسُ را﮳کى ح﮳ د﮲ت س﮳ً ا می توان ک﮵﮴ ر﮴ ﮲س﮶ ان داد و ح﮳امعه
﮲ات و ای﮲ا و مص﮲ مون از ام﮲ ظ و ح﮹ ه از لحاظ مع﮵ث ل﮲وع ع﮲ر﮲ ل ح﮹ ه از ح﮵ں﮵ری» می گفتند. ا﮴صوع﮲﮲رِ ل»
﮲
﮵ری از وزن های﮳هره ک ﮲اده و﮴﮳ه اس ﮲و می توان ﮲ ه های ع﮲ر﮲ ل﮲اده می کند. از مؤل﮴﮲و اس ﮳اِ نس﮶ عرده ها و ز
﮲د﮲﮴وا﮳ ن ﮵ست که واژ﮲ ﮲دازه محسوس﮳ه آن ا ﮳ه ح﮹ارح﮹ وپ ع﮲ر﮲ ل﮴ه اح﮳ازه دادِ ن﮳﮲مودکه ال ﮵د اس﮶ ارهح﮳ د
﮵د همان﮵ل آن س﮶ ا﮲دازه ای احساس می شود و دل﮴ا ا ن ﮳اً دموکراسى در واژ﮵﮴ ر﮴ ﮲د و ﮳کس﮶ ﮲ سى راحت﮲3
﮴ر ﮴ازه ﮳ا عالمى ﮳اِ نع﮲ر﮲ ل را﮴م و ز﮵ک و ر ﮲﮴راست که وزن، آه﮵دن ح﮳ د ﮲اده از واژ﮴﮵ى و اس﮲وزا ﮵ى ورا﮲وک
﮳ان ع﮲ر﮲ ل﮳ود که درز ﮳ى س﮶ اعران ح﮲ ود از عواملى﮴ح﮳ ر ﮴ه و زیسته ی﮵س﮳ه ی ز﮴ح﮳ ر ﮴ه﮳﮲ا می کند و ال آس﮶
﮵م که ع﮲ر﮲ ل﮳﮵ا ﮹س درمى .﮲ راهم آورد ع﮲ر﮲ ل را
﮵ں﮴رش درزمس﮳رک ﮲ى﮳﮴ری م ﮴ازه ﮲ق﮵ں ح﮲ ودا﮵د و اردلحاظ ک
﮲
﮲
﮲هو ﮴ں و ح﮹ک﮲ُ﮳رح﮹ ه ک ﮲ت و آمد﮵ں ر﮵ده که ارد﮲ت و آمد) ک﮲ت (ر﮹ار ِ﮵﮲ ح ح﮲ ود دح﮹ار﮴ار ﮲ه ی﮲ه و ازمدردام
﮲
﮲
﮴ه﮳﮴﮲ ر ال﮲﮲وعى س ﮳ا ﮵ران، ما را﮴الِ بع﮲ر﮲ ل درا ﮲ت﮴وان ک﮳ ﮵د﮴ه و س﮶ ا ذاس﮶رف ک ﮵ر س﮶ رف و س﮶ ک﮶ٔ﮴ ﮴ںع﮲ر﮲ ل﮲ُک
﮲
﮵ری است اما﮴صو ﮵ا ع﮲ر﮲ ل ﮲و ﮳ه ع﮲ر﮲ ل﮳ِ ط﮴﮴ر مر ﮵س﮶﮳ ﮴صر مواح﮳ ه می سازد که﮴اه و مح﮲﮵لى کو﮳ى ح﮲﮲درح﮳ وا
رآن را رد و ﮵ک﮲ر د﮲ر ع﮲ر﮲لى آمده و ژا﮳وده است ح﮹ را که ژا ﮴ر﮲ حاکم ﮴ى﮲﮴﮲ ر و آ ﮵س﮶ ه﮳ک های ع﮲ر﮲ ل هم﮵رسدرسا
﮵ر، س﮶ عر﮳﮴عا ﮵ں﮳ا ا .﮲می آید ﮳ه ح﮹س﮶ م ﮲ده﮲ رآرو ﮲ده و﮲ ر رو﮲د هرک﮵ں رو﮵ا سرکوب و محکوم کرده که ا
﮲
﮲
رها و ﮳ا سازو ﮳ِ ط﮴﮲ر از ع﮲ر﮲ ل محسوب کرد که مر﮴ه و ژا﮲ى را می توان ازآن دس﮳هم محمد على
﮲ام
﮵ں﮳ا هم ﮵کى از ع﮲ر﮲ ل هایش﮲ى در﮳هم ﮳ه طوری که ح﮲ ود ﮵ری است﮴صو ﮵ا ع﮲ر﮲ ل «﮲و ﮴رهای «ع﮲ رل﮹ارام
:می سُراید
﮲
﮵ں﮲ح﮹
﮲
﮵ى است﮵ما﮲ ح﮳ سمم ع﮲ر﮲ ل است اما روحم همه
﮵ى است﮴ماس﮶ ا ﮵ق، این ح﮹ هره ﮲﮴ل ﮲ه ی﮵درآ
﮹رواز است ﮲س دارد، ح﮳ ان زاده ی﮲ ﮳ه ﮴ں ح﮲ و
﮲
.﮵ى است﮵ا﮵ں ماهى درک- آب و ا﮲﮴ آن ماهى
﮲
﮵ى﮵ما﮲ ﮲امِ : «ح﮳ سمم ع﮲ر﮲ ل است اما روحم همه ﮳ا ﮵ںع﮲ر﮲ ل﮲ى درهم﮳هم﮲ کری ع﮲ر﮲ ِ ل ﮵س﮶ ه و پیشه ی﮲دکل ا
﮲
هى میهى و ح﮲ ودآ﮵داِ ن آ﮲ى هم ع﮲ر﮲ ل است و هم ع﮲ر﮲ اِ ل ع﮲ر﮲لش درم﮳هم ست.» ح﮲ لاصه می شود. س﮶ عر
﮳ى﮲﮴ه درح﮳ وا﮳﮲د و ال﮵ک﮵دا م﮹ ﮲مود ﮲ماد و ﮲ه﮴ا ﮲ى عاس﮶﮳ا مص﮲ مو ﮵ه ی اع﮲لب اس﮶ عارش﮵ا درون ما ﮴م .تازد
هش
﮲اح﮲ ودآ ﮵ره ست که درص﮲ م ﮴ادی است. س﮶ اعری ح﮲ ودآ﮴﮲﮳عادی ا﮴ماعى و دراهم س﮶ عرش اح﮳
﮲ى﮳هم ﮳ان س﮶ عر﮲دی ز﮵ست م﮲موده است. ز ﮳ه﮴ح﮳ ر ﮵عت﮳﮲ده را از ح﮳امعه و ط﮴ازه وسرز ﮳کر و ﮲ى﮵مص﮲ ام
﮵ای﮲﮳ه د
﮵ِ ل﮲ ﮳رای﮳ه ح﮳ هان را ﮳ان﮵ا﮳ان و از ح﮲﮵ا﮳ه ح﮲ ﮲ه﮳ه طوری که از ح﮲ا ﮵ه داردو﮲د ک﮵ه و ح﮹﮴ى دو لا﮵سز
ی ها رسی ﮴ک﮳ه ح﮲ ود ساح﮲ ی ها ﮴ک﮳اح﮲ ﮲ى را می پسندم که از ح﮲ ودع﮲ر﮲ ل طى می کند. مں اصولاً س﮶ اعرا
﮲
﮵ان است و﮲ما ﮵ان و﮵د و ماه درس﮶ عرش ح﮳ ر ﮲ات است. هم ح﮲ ورس﮶﮵ں ص﮳ا ا ﮵ںس﮶ اعری﮲﮲ى ح﮹﮳هم ده اند و
﮲
﮲
ٔل است و﮴ا ﮴رامن حرمت و اح ِ﮳رای واژ .﮲د﮳اِ ن س﮶ عرش دار﮵ر درز﮳ان ح﮲صوری ح﮹س﮶ م ک﮵ا﮳ ﮳ان و﮵اهم ح﮲
﮵ى﮲ت از عمده س﮶ُ عرا﮲د و می توان ک﮲﮵ ﮲س﮶﮳ ﮲د﮴ا که هرح﮳ای سطر که دوست دار ن اح﮳ازه می دهد ﮳ه واژ
﮵مى و مردمى است و﮳ان س﮶ عرش صم﮵ت می کند. ز﮳ى رعا﮳ه ح﮲ و است که «حرمت واژه درس﮶ عر» را
﮵دون﮲ ر س﮶ عری
﮴ماِ ن﮲ُ﮵ر ک﮶ٔ﮴ ﮵ر﮲ح﮲ ست ز ﮲د. درس﮶ عر﮵را﮵س درح﮳اده ی س﮶ عر سح﮲ ں اش را م﮵ار سل﮳س
﮲
﮵ںى می کند اما ا﮲دک﮴ى ز﮴ا مد ﮵ں س﮶ اعر﮲ى ا﮳ا﮵ِ ق روحى و زر و آراء و سلا﮲﮳ا ا ﮵ری است و مس﮶
﮲
﮲
﮳همں زا» می» ﮲ى﮳هم ﮴اِ ن س﮶ عر﮲ه ای که زمسو﮳ه ک ﮵ل می شود﮳د﮴ «ى﮴ک﮳رساح﮲» ﮵ک ﮳ه «ى﮴کدرساح﮲»
﮲4
﮳ا ح﮲ ود و ِ﮵ں﮴مر ﮵د در﮴رد ﮳اوری وح﮳ ود دارد که طى سال ها ممارست و﮲وعى ح﮲ ود ﮲ى﮳هم شود. درس﮶ عر
﮲
﮳ب می شودى ح﮲ ودس﮵ر﮶ک﮵ں و﮵ست و هم﮲ ر﮲ درس﮶ عر ح﮲ ودداور﮳ه دست آمده است. هرک ﮵عت﮳ح﮳امعه و ط
﮲
﮲ى س﮶ عر را درک می﮲ى از کودکى س﮶ عر را می فهمد و درح﮳ وا﮳هم .﮳د﮵ا ﮳اروَ ری» درس﮶ عر دست﮳ه «ح﮲ ود ﮴ا که
﮳رای س﮶ عری ﮵س﮶ ه کودک درون اش از﮵ا همو﮵ری س﮶ عر دست می یابد و ک﮹ى درِک
﮵راس﮴﮹ ﮳ه ﮵ری﮹کند و در
﮵ست﮲ ﮴ى ح﮲ ود﮵س﮲﮴ا که در ﮳ال می دهد ﮹ر و ﮲اى ها را درح﮳ هان مع﮲دک﮴﮴ا هست هس .﮵داراست﮳ ﮵رسال﮹
﮳ه ﮳هارش س﮶ عر است و
﮳همں ﮲ى﮳هم .﮳دل سازدری م ﮲﮳ه هست ا ﮵ار ری هایش را ح﮳امعه ی هس﮶ ﮲ا
﮲
ِ
﮵ک س﮶ اعر !﮳اس﮶ د ﮴ه ون داس﮶﮳همںک ﮵ر﮲س﮶ ى﮵ر﮲ش و ر﮵ر﮲ وار ح﮲ٔ﮹ا ﮲هو ﮵ں سال می نگرد که ح﮹ک﮲ رود﮵ں﮴﮲ح﮲ س
﮲
﮲
﮲
﮳رهں ح﮳لوه می نُماید. او هم﮹ای همه ی اس﮶ عارش مس﮶ هود و م وست و امص﮲ ای آن﮲اوت ک﮴ ﮲اوط سُ را و﮴
﮲
﮳ه راست که س﮶ عر امروز را﮲وک ﮴الِ بع﮲ر﮲ ل ع﮲ر﮲ الش را می دواند و هم س﮶ اعری﮵ک سُ راست که درس س﮶ اعری
﮴ً ا اهِ ل ذوق و س﮶ وق﮵ره ذا﮵ں دا﮵ای س﮶ عر دارد و درا﮲﮳ا د ﮴رک ﮴رک و درک مس﮶ ﮳ى می فهمد. درد مس﮶ح﮲ و
﮲
﮵ه و﮲د سوى ح﮹﮲دک﮵س﮶ ه در ز﮵ں مهم ر﮵س﮶ ه می رسد و ا﮲د﮲دگی ها در ا﮳ال ﮳ه ﮳ان س﮶ عرشى ز﮲دک﮹ال .است
﮲
﮵س﮶ ه می خواهد که﮲ کری س﮶ اعر است و هم ﮵ستر، ز ﮵ک﮴ماعى است و دو د﮵ست اح﮳﮵کى ز :﮵ه ی آن داردوک
﮵ای﮲﮵د. د﮲ما م ﮵ش هم﮲ کر و مطالعه ی ح﮲ و ﮳ا ﮵م ح﮲ ود را﮴ل﮴لاش دارد که ا ﮲د. او﮳ر﮲ دو
﮵ں﮵ں ا﮳﮲ى ما ﮹لى
﮲
﮲
﮳ه ﮲ماد ﮲مود و
﮵ں﮲د و درس﮶ عرش ا﮴﮴وازن هس﮳ا هم م ﮴ى آن﮲ کری و مطالعا ﮵ای﮲﮵مى و د﮴ل﮴ماعى – ااح﮳
.﮵داست﮹ ﮳ىح﮲ و
﮲
﮳ان مواح﮳ ه مک و ز ﮲﮲ ره ى﮲ک ﮳ا دو ﮵ست﮲ ﮵کى ﮲ کری آن ها ﮵ست﮴ماعى و ز﮵ست اح﮳﮵ى که زاع﮲لب س﮶ُ عرا
﮲ى ﮵ت اشه و ایده ها و س﮶ ح﮲ ص ﮲ ﮳ا ﮳ه دور است و س﮶ عرش ﮴ى﮲ا﮵ں ص﮲﮲ى از ح﮹﮳هم ی شوند اما
﮲
﮳لکه ﮵ست﮲ ﮵ست، ع﮲ر﮲لى مدرن هم﮲ ﮴ى﮲ ُ﮲ى ع﮲ر﮲لى س﮳هم ﮵ق ح﮲ ورده است. ع﮲ر﮲ ل محمد على﮴﮵ق و ععم
﮳ه ﮵ک﮵ر﮲﮲﮴ا﮳ه ح﮳ای م ﮴صادف می اندیشد و ﮳ه ﮳ه ح﮳ای طرح درس﮶ عر ﮹ست مدرن است که ع﮲ر﮲لى
﮳ه ﮴وح﮳ ه ﮲ى و﮲سار ا ﮵ک﮲سان و د﮲ى می کند . ا﮵ ﮲س﮶﮵ں ح﮳ار﮲﮵ک﮲ى را ح﮳ا﮵ ﮲س﮶﮲ کر می کند و هم ﮵ک﮵ر﮲﮲﮴ا﮹ا
﮲
﮵ان می﮲ما ﮳ى﮳ه ح﮲ و ﮵اِ لس﮶ اعر و مح﮲اطب﮲ه ی ح﮲﮵﮲ى است که درآ﮳هم ﮳اِ نع﮲ر﮲ ل﮴رهای ز﮹ارام ﮵ى از﮲ا﮲ رامع
﮲ همد و می﮵﮳ى م﮳ه ح﮲ و ﮵عت و ح﮳امعه را﮳﮵ش و عصرِ ط﮵د عصرح﮲ و﮴رد ﮳ى ،﮵رانشوند. درع﮲ر﮲ ل معاصر ا
﮵ار ساده﮳س ﮳ان س﮶ عرش﮲مود. ز ﮵ق﮴ر﮲ ر ﮳ه ع﮲ر﮲ ل امروز ﮵د﮳ا را
﮴ں﮲ُ﮲ه کو ﮲وع ح﮹ک ﮴ں و ح﮹ ه﮲ُ﮲وع ک داند که ح﮹ ه
﮲
﮲
﮳ا ﮲د. صورت س﮶ عرش﮴ه ا﮴ںِ س﮶ عرش دوح﮲ ﮳رای ﮳اسى ساده﮵ست می کند که ل﮴ى ز﮳ا کلما و روان است و
﮲
﮳اِ غ لال ح﮹ ه س﮶ ں﮵داست. در﮹ ﮵دا وملاً هو ّت مهرطلب آن﮵ں مهم درس﮶ ح﮲ ص﮵﮵کى است و ا ﮵رت س﮶ عرشس
﮲
﮲
﮲ى است که هم وزن ح﮳امعه﮳اِ ل وز﮲﮳ه د ﮲ى﮳ى وز ﮵ر می کشد و در﮳﮴ع ﮵ر و﮴صو ﮳ه ﮵ى را کهیدنی ها
.﮴ه است﮲﮲ه ﮲ى﮲ى س﮶ عرآن هم ح﮲ ود وز﮳ى وزمان در﮳ى ک درحرکت است و5
هى هم ﮵ر مى آوردو﮴صو ﮳ه دایره ی ﮳اسى عام﮳اسى ح﮲اص و ح﮲ واص را درل﮲ه ها عموم را درل﮵ادرعام
ر بینی ها ﮵ک﮵س﮶ ه درد﮲ى ر﮵﮳﮵ں ح﮲ ود﮲ه دل می سُراید و اُش ح﮲ ودش از ک ِ
﮲
ش و ک﮵ ِ
﮳رای ح﮲ ودش و دِ ل ر﮵
ک﮲﮴ ﮳رای ح﮲ ودم هى دلم» :﮳ه سهولت می گوید ﮳اروَ ری درس﮶ عر می رسد و ﮳ه ﮳اور که﮵ک س﮶ اعر ح﮲ ود .دارد
﮴اده است و﮵س﮴ا ا﮴ر از روس﮳ه س﮶ هری می نگرد که دور ًملا «﮴ى﮴ى است و در «دها﮵ک دها می شود.» او
﮴ا که ﮵دان ع﮲ر﮲ ل آورد﮳ه م ﮵ش می خواهد که ع﮲ر﮲ الش را﮴ر «ع﮲ر﮲ ل» ح﮲ و﮲عاس﮶ ق واژه ی ع﮲ر﮲ ل است ح﮹ ون که درد
﮲امه ی﮲اس ﮲ازد. ع﮲ر﮲ ل را ح﮲ وب می شناسد و می خواهد درس﮶﮳ ﮴ازد و﮳ ﮳ه آن سوی س﮶ عورِ س﮶ عر ﮵الح﮲
﮳ا اسِ ب
﮲ى﮵د﮲ ﮳لکه می گوید: «س﮶ اعرس﮶ ﮲می کند ﮲ رض ﮲ى﮵د﮲د و س﮶ عر را د﮳ما ر ﮵اد ﮳ه ﮲دگی اش اسِ م ع﮲ر﮲لىز
﮵ده س﮶ ود و﮲ ﮵د س﮶﮳ا ﮵دن﮳ه ح﮳ای د ً﮵ا اصلا ﮵ده س﮶ ود و﮲ ﮵د س﮶﮳ا ﮵دن﮳ل از د﮴ ﮴ى که س﮶ اعر﮳ه راس است.» و
﮵ى را﮳ا﮵﮵ر ز﮳﮴ع س﮶ اعر ح﮹ ه
﮲ِ ب﮵ى از ح﮳ا﮲ازُ دا ﮵ں آس﮶﮲د! و ا﮲س﮶ د ﮵ده﮲ ﮲د اما س﮶﮵ده س﮶ د﮵ى که د﮵ار س﮶ُ عرا﮳س ح﮹ ه
﮲
سه ی آب» :﮳ه سهولت می گوید ﮴ں است و﮲ رو ﮲ع و﮴ا ﮵﮲ ح س﮶ عر حک می کند! او س﮶ اعری﮴ار ﮲ه یو﮳رک
﮲
:﮴ ول سعدی ﮳ه ﮲ع است و﮴ا سه ی س﮶ عرش هم ﮴ى که﮳ه راس ﮳ده.» و ﮲م﮵وژن، اماد
﮲د﮲اعت) زده ا﮴) ﮲ راع﮲ت ﮳ه صحرای ﮵مه ﮲که را ح﮲وا
﮵ست﮲ ﮲ى﮵را﮵رد ع﮲ م ور ح﮳ هان زلر﮲له ک ک
﮲سوزی دارد.» و ح﮹ ه ﮲ه واژه های﮵ں ح﮲ ا﮵ى می گوید: «ا﮳ا﮵﮳ه ز ﮲سوزی دارد ح﮹ ون ﮵ا واژه های﮲ه او د ﮲ و از
﮲
﮲ کرِ ع﮲ر﮲ ل است ح﮹ را که ﮳ه ﮲ کر و﮲ده است در﮴ا ز ﮲د و﮲ه ا﮵ای عس﮶ ق ح﮳اودا﮲نس﮶ عر درد ِ﮴ه است که واژ﮲﮳ا ک﮵ز
﮵ں ح﮲اطر﮳ه هم ﮵ست و﮲ ﮲ق﮳ا ممات ع﮲ر﮲ ل موا ﮳اس﮶ د او ﮴ه ﮵ات داس﮶﮲ى ح﮴ ﮲رِ دوست داس﮶﮵ں ژامی خواهد ا
﮲
﮲
﮲کو ِ﮲ کر ﮲د و﮲ده ا﮵س﮶ ه ز﮴ه ع﮲ر﮲ ل هایش هم﮳﮲ کر می کنم.» و ال ﮲وز و ع﮲ر﮲ ل﮲ده ام هاست که می گوید: «مں ز
﮲
﮲ى است. او﮳هم ِ﮳ار﮳رد ِر و کردار ﮲اور﮹ه ﮵ای﮲﮵ں د﮳ه ا ﮲ کر کردِ ن ﮵ای ع﮲ر﮲ ل و﮵کو می ماند. ع﮲ رق دردر﮲
﮲
﮲ کر ﮵م و﮲ى ک﮲دک﮴ماعى ع﮲ر﮲ ل را زى معمولى و اح﮳﮲دک﮳ه ح﮳ای ز ﮳ه س﮶ رطى که ﮳ا می پندارد﮵ى را ز﮲دکز
» :ح﮲اطر است که می گوید
﮵ں﮳ه هم ى کردن است و﮲دک﮵ںع﮲ر﮲ ل را ز﮹ى آمدش هم ﮵امد و﮹ ﮳ه ع﮲ر﮲ ل کردن
﮲
﮲
﮲د رود﮲﮲ده می کند و رواِ ن س﮶ ما را ما﮹ال ﮲ده و﮳ال ﮲ده و﮳ا ع﮲ر﮲ ل روِ ح س﮶ ما را سرز ى﮲دک﮵م» ز﮲ى ک﮲دکع﮲ر﮲ ل ز
﮵ں است کهدلش ا
﮲
﮵ى که حرِ فو﮳ا مس﮶ عور که س﮶ عورهای ع﮲ر﮲ ل را می نویسد و ک ه می دارد. س﮶ اعری ﮲ک روان
:«.﮲ده است﮴ا ع﮲ر﮲ ل می سُراید ز س﮶ اعر» :
﮳ا ع﮲ر﮲لى س﮶ اد ﮲عم و﮴ا ﮳ا ع﮲ر﮲لى
مں
﮲
﮳اد﮵ں﮴م ا﮴ سم ﮵ای س﮶ ما﮲﮳اد زد ﮴ا
﮲
﮵ت ع﮲ر﮲لم را﮳ ﮲م مں و﮵ ﮲س﮶ ﮲ه﮵راو
﮲
﮳اد﮲ه ی آ﮳ه دو صد ح﮲ ا ﮲ روس﮶ م﮲ ر﮲هرک
﮳ه دل آری ﮲دارم ﮹رواز حسرت
مں
﮲6 ﮲ سى هست که می خواهدم آزاد﮴درمں
﮲
﮲ح﮳ ا ع﮲ر﮲لم را﮳ر آ﮳ ﮵ل ﮴ح﮲ ﮳ال ای
﮵ر﮲ اد﮲د مر﮵و ﮳ک کش مردم آزاده
﮲دارد ﮲ رق ﮳م ﮳ه س﮶ مںس﮶ اعرم و روز
﮲
﮵ں زاده ی اص﮲ داد؟﮵ى از اآرام ح﮹ ه می جو
﮵مو ﮳ک ﮹س همه از عس﮶ ق﮵ںمی خواهم از ا
﮵داد﮳ ﮳رسر ﮳ث داد زدم﮵ک عمر ع
﮲
﮲
﮲ر﮲ ده ی ع﮲ م س﮶ ود ای دوست﮲داذار که دمک
.﮴اد﮲﮴و ا ﮳ه دامان ﮵ده ﮲اح﮹ ﮵ب کهس
﮵ںا
﮲
﮵ف دردِ ل مردم دال می شود! س﮶ عری﮴افیه ی س﮶ عرش ح﮹ ه رد ﮲د و﮳ا روِ ح آدم حرف مى ز ﮲ى﮳هم س﮶ عر
﮲ده ﮵س﮶﮲د﮴ا که ا ﮲دیشه ها﮳ه ا ﮵ش است. می اندیشد﮴ا﮳ِ ل س﮴ا ﮲ى﮳ا﮳ى و ز﮲ کری، اد ﮳ه ی﮲که از سه ح﮳
﮵ار﮳س ﮳ان س﮶ عرش﮲ازد. ز﮳ ﮴ازد و﮳ ﮴ا که ﮳ه سح﮲ ں وا می دارد ﮵ال﮳ا اسِ ب ح﮲ ن ﮵دان واژ﮳اس﮶ د و ادب را درم
﮲
﮲ى سهل﮳هم ِ﮳ان س﮶ عر﮲ هومى را می آفریند. ز﮹ُرم ﮲د و﮳ل ﮲ى﮴ى ساده معا﮳ا لکما ﮵س و روان است وسل
﮲ کر می کند ﮴دا﮳﮵ده طراحى می کند که مح﮲اطب ا﮵ح﮹﮹ ﮴ى﮵ر﮴ى ساده را درس﮳ه طوری که صور ﮲ع است﮴مم
﮵ش از﮳ ﮵ر درس﮶ عرش﮳﮴ع ﮵ر و﮲ س﮴﮳ارِ در﮴﮵ک و اع﮴﮲و﮳ه هرم مل ٔ﮴ ﮳ا کمى ﮳ا س﮶ عری ساده مواح﮳ ه س﮶ ده اما
.﮲ح﮳ش و ارزش است﮲ات و س﮴ال
﮳ِ ل﮴ا ﮳ردکه درح﮳ای ح﮲ ود ﮹ى مى ﮵ش﮹
﮵ه﮳﮴ع ﮴مان س﮶ عر﮳ه طرزی درساح﮲ ﮹ردازی ﮲عت﮵ں ص﮳ى است و ا﮲اعات اد﮲ى درس﮶ عر ص﮳هم ﮴ح﮲ صص ر ﮵کد
﮲
،﮹ارادکس ،﮴ص﮲ اد ،﮲اس﮴ى اعم از ح﮳﮲اعا﮵ده است. ص ﮳ح﮲س﮶ ﮵ک ح﮲اصى را﮴﮴﮳ان س﮶ عر اس﮳ه ز می شود که
﮴اِر﮴ى است که در ساح﮲﮲اعا﮴رین ص ﮵ه که از مهم﮳ ﮴س﮶ ﮲ماد و ،﮵ر﮲ظ ﮴عاره، مراعات﮵هام، اس﮵ى، ا﮲دصداح﮹
﮲وی و﮴ ى مع﮵﮲ ظى و موس﮴ ى ل﮵﮳ه موس مهم
﮵ں﮲د و اه ویژه ای دار ﮵﮹ا ه و ﮵﮲ى ح﮳ا﮳هم ﮴مان س﮶ عرساح﮲
﮲
﮵ں رو﮵لوژی هم هست ازا﮴ر ﮲ى س﮶ اعری﮳هم .﮲موده است ﮴ه﮵س﮴ه و س﮶ ا﮵س﮳ا ﮲ى کمکى﮳هم ﮲ى س﮶ عر﮳ا﮴ى زح
﮲
﮵ر﮳﮴ع ﮵ر و﮴صو ﮳ه ﮴رکى را ﮵م مو﮲صوع مس﮶﮲اه﮵ں م﮲د می شود که ا﮳هره م ﮵مى درس﮶ عر﮲اه﮵ق و مکه از مصاد
﮲
﮲ت و﮵ا﮲ى واحد در﮵﮳ا مص﮲ ام ﮴ لى را﮴﮶رِ مس﮳ح﮲ش هم می توان ا ﮵ا ﮵ت﮳﮲ى و درهر﮳هم می کشند. درس﮶ عر
﮲ى﮳هم ﮲ظرم درس﮶ عر ﮳ه ﮲مود و ﮵ات مس﮶ اهده﮳﮵کسان درا ﮲دی﮵﮲ رآ ﮳ا واحد را
﮵ں﮵ں مص﮲ امهم می توان ا
﮲
﮲
﮲د﮲ رز ﮲ى﮳هم .﮵ان است﮲ما ﮴ں س﮶ عرشری درم ﮵ک﮲ظر است و دن مد ﮳رای واژ ن و دموکراسى در واژ
﮲
ون ﮵رامون و همک﮹﮵ِ ط﮵ش و مح﮲ى ح﮲ و﮵﮳ ﮲هان ﮲ده از﮲ى آن آک﮵﮳ ﮲ رازمان درع﮲ر﮲ ل است و ح﮳ هان زمان و
.﮵د می آید﮳ه د ﮲ى﮵﮲ى و ح﮳ هاِ ن ع﮵ای ذه﮲﮲ ه های د﮳ه سهولت درس﮶ عرش مؤل است و